eerste hulp bij dementie – elke dag opnieuw

• Confronteer mensen met dementie niet steeds met verkeerde uitspraken of ongepast gedrag. Wees zacht en zoek hulp wanneer het gedrag voor jou te belastend wordt of wanneer bepaalde grenzen worden overschreden.
• Mensen met dementie vergeten feiten, maar herkennen nog belevingen en emoties. Werk dus belevingsgericht op voelen, ruiken, smaken, horen en zien.
• Neem niet alle taken van de persoon met dementie over. Laat hem zoveel mogelijk zelf doen en zijn autonomie bewaren.
• Breng structuur en routine in de dagen. Zeg bijvoorbeeld bij het ontbijt ‘Vandaag is het maandag 20 september. Het is 9 uur. Nu ontbijten we en straks gaan we naar de beenhouwer.’ Ook al vergeten mensen met dementie de planning snel, toch geeft het hen houvast.
• Stel geen vragen maar reik zelf informatie aan. Vraag niet ‘Ken je me nog?’, maar zeg gewoon wie je bent.
• Vertel over wat er die dag gaat gebeuren of gebeurd is.
• Haal samen herinneringen
• Geniet van het onverwachte.
• Laat ruimte voor eigen inbreng van de persoon met dementie.
• Spring voorzichtig om met je emoties. Feiten worden vergeten, maar emoties blijven hangen. Word je boos en vlieg je uit, dan zal je dat de volgende dag mogelijk merken. Vermijd zulke situaties, want de impact is groot.
• Wees geduldig.
• Zoek naar andere vormen van communicatie.

Aanvaard dat leven met iemand met dementie een zoektocht is. Probeer uit wat wel en niet werkt. Belangrijk is dat je een schema en routine vindt waarbij je nog zorg kan verstrekken en je het ook voor jezelf leefbaar houdt.

Hou er rekening mee dat moeilijk gedrag nooit moedwillig is. Het is een symptoom dat door het geheugenverlies wordt veroorzaakt. Als je dat beseft, voorkom je veel pijn en verdriet.

• Gebruik visuele hulpmiddelen. Hang eenvoudige pictogrammen of duidelijke kalenders op: in de woonkamer, naast het bed, in de badkamer … dit helpt iemand met dementie om zich te oriënteren.
• Hou de hersenen actief. Voldoende beweging, sociaal actief blijven en cognitieve uitdagingen houden het brein van iemand met dementie actief. Hoe meer delen in de hersenen worden aangesproken, hoe beter. Hou wie dementie heeft zo actief mogelijk.
• Bewegen blijft een aanrader. Zorg voor regelmaat. Zo voelt iemand met dementie zelf aan dat sporten en fit blijven een essentieel onderdeel van de dag is. Dat kan ook binnenshuis: elke dag een paar oefeningen doen met halters of een pedalo bijvoorbeeld. Hou steeds rekening met wat nog mogelijk is. Forceer niemand om dingen te doen die hij of zij niet aankan.
• Een persoon met dementie die vroeger actief was, kan zich snel gaan vervelen als hij zijn hobby’s niet meer kan uitoefenen. Tijd die vroeger werd gevuld met bijvoorbeeld lezen of puzzelen is nu leeg. Probeer de patiënt zoveel mogelijk te betrekken bij alledaagse activiteiten. Of zorg voor een nuttige of ontspannende bezigheid, zoals samen een spelletje spelen of een wandeling maken.
• Vaak kunnen personen met dementie nog zelfstandig naar buiten. Zeker in een beginnend stadium. Laat de patiënt een persoonlijk alarm met locatiebepaling dragen. Door een druk op de alarmknop krijg jij of een zorgcentrale automatisch een noodoproep.
• Voorzie alle kleding met identificatiegegevens (naam, wie te contacteren) of voorzie een gegevensarmbandje of identificatiekaartje. Op een prikbord aan de deur kan je belangrijke boodschappen als ‘vergeet je sleutels niet’ opschrijven of een pictogram met een sleutel voorzien.
• Stimuleer eten en drinken. Een persoon met dementie heeft vaak hulp nodig bij het eten en drinken. Soms wil iemand niet meer eten, of soms kan het gewoon niet meer. Wie dementie heeft, houdt vaak de mond dicht, duwt het bestek weg of draait het hoofd weg. Als eten met een bestek niet meer lukt, kan je eten aanbieden dat met de vingers kan gegeten worden. Dat kan ook met zachte stukjes groente, aardappel en vlees.
• Geef iemand met dementie ’s avonds geen cafeïnehoudende dranken: die zorgen vaak voor een minder vaste slaap.

• Ruim 220.000 mensen in België lijden aan een vorm van geheugenverlies.
• Door de vergrijzing zal dat aantal tegen 2060 verdubbeld zijn.
• 70% van de mensen met dementie woont thuis en wordt verzorgd door hun familie en/of omgeving.
• Mensen met dementie leven gemiddeld 8 jaar met de aandoening.
• De kans op dementie stijgt met de leeftijd: bij 65-plussers heeft ruim 10% dementie, bij 90-plussers is dat al ruim 40%.