hoe word ik mantelzorger?

Ter verduidelijking: mantelzorger word je niet. Het is eerder iets dat je overkomt omdat iemand in je omgeving hulp nodig heeft. Mantelzorg is in veel gevallen niet zo gemakkelijk. Vanuit de overheid krijgen je daarom als mantelzorger de nodige hulpmiddelen aangereikt om je leven en dat van zorgbehoevende aangenamer te maken.

Sinds 1 september 2020 kan je als mantelzorger een officiële erkenning aanvragen via het mantelzorgstatuut. Eigenlijk gaat het om twee soorten erkenningen:

• een algemene erkenning als mantelzorger
• een erkenning met sociaal voordeel

algemene erkenning als mantelzorger

Het eerste statuut biedt voorlopig geen extra voordeel. Het bewijst wel dat je mantelzorger bent. Dit is handige informatie voor artsen en verpleegkundigen bij een ziekenhuisopname van de zorgbehoevende. Als meer mantelzorgers zich officieel laten erkennen, helpt dit ook om meer zichtbaarheid te geven aan de rol van mantelzorgers.

De algemene erkenning als mantelzorger is geldig tot het wordt stopgezet. Er geldt geen beperking op het aantal erkende mantelzorgers dat de zorgbehoevende mag hebben.

erkenning met sociaal voordeel

Het tweede statuut geeft je recht op mantelzorgverlof. Als werknemer of ambtenaar kan je dan je job volledig of gedeeltelijk onderbreken om hulp of bijstand te geven aan je naaste. Een gedeeltelijke loopbaanonderbreking kan halftijds (50% presteren) of je kan je prestaties verminderen met 1/5 (80% presteren).

Per zorgbehoevende kan je:

• ofwel 3 maanden voltijds opnemen
• ofwel 6 maanden gedeeltelijk opnemen

Over je hele loopbaan kan je maximaal:

• ofwel 6 maanden voltijds opnemen
• ofwel 12 maanden gedeeltelijk opnemen

De erkenning met sociaal voordeel is een jaar geldig na de aanvraag. Vraag dit statuut dus enkel aan als je zeker bent dat je mantelzorgverlof wilt opnemen. Dit statuut is beperkt tot drie mantelzorgers per zorgbehoevende.

Zowel de algemene erkenning als de erkenning met sociaal voordeel kan je aanvragen bij je ziekenfonds. Jij als mantelzorger en de zorgbehoevende vullen samen een verklaring op erewoord in die je indient bij je ziekenfonds. Voor de erkenning met sociaal voordeel moet je ook een bewijs van zorgbehoefte indienen van de zorgbehoevende. Wanneer je in aanmerking komt voor een mantelzorgstatuut zal je ziekenfonds jou een attest bezorgen.

Voor de algemene erkenning als mantelzorger moet je aan enkele voorwaarden voldoen. Bij de erkenning met sociaal voordeel gelden enkele criteria voor zowel de mantelzorger als de zorgbehoevende. Daar lees je meer over op de website van Steunpunt Mantelzorg.

Wanneer je mantelzorgverlof opneemt, heb je recht op een onderbrekingsuitkering. Daarbovenop heb je ook recht op een aanmoedigingspremie van de Vlaamse overheid. Beide tegemoetkomingen worden fiscaal gezien als een vervangingsinkomen en zijn belastbaar.

Als mantelzorger heb je in bepaalde gemeentes ook recht op een mantelzorgpremie. Die is niet belastbaar en hoef je dus niet aan te geven bij je belastingaangifte. De voorwaarden om een premie te krijgen, verschillen van gemeente tot gemeente. Laat je daarom informeren bij je eigen gemeente en de gemeente van de zorgbehoevende indien die ergens anders woont.

Vanaf 1 januari 2021 kunnen sommige mantelzorgers ook genieten van een verhoogde belastingvrije som. Ontdek op de website van Steunpunt Mantelzorg of je hiervoor in aanmerking komt.

Ben je werkloos en verleen je mantelzorg? Dan krijg je mogelijk een vrijstelling via de RVA. Je hoeft dan tijdelijk niet beschikbaar te zijn voor de arbeidsmarkt en je ontvangt een dagbedrag van de RVA.

Via de Vlaamse Sociale Bescherming bestaat er ook een zorgbudget voor zwaar zorgbehoevenden, ouderen met een zorgnood en mensen met een handicap. Die zijn niet belastbaar.

Lees ook ‘vergoedingen voor mantelzorgers: een overzicht’ om meer te weten over tegemoetkomingen voor mantelzorgers.

Er zijn verschillende redenen om de erkenning als mantelzorger stop te zetten:

• op verzoek van de mantelzorger of zorgvrager
• bij overlijden van de mantelzorger of zorgvrager
• stopzetting van de zorg omdat deze niet langer meer nodig is
• als de zorgvrager gedurende meer dan negentig dagen permanent wordt opgenomen in een woonzorgcentrum of zorginstelling
• bij veroordeling van de mantelzorger voor geweld, mishandeling, oplichting of verwaarlozing

Let op! Elke wijziging die de erkenning beëindigt moet aan het ziekenfonds gemeld worden.