wat is slapen (en waarom is het zo belangrijk?)

Slaap is een essentieel onderdeel van je dagelijks leven. Tijdens je slaap doorloop je namelijk verschillende fasen die je fysieke en mentale gezondheid herstellen en optimaal laten werken.

De eerste fase van de slaapcyclus is de NREM-slaap (Non-Rapid Eye Movement). Deze fase omvat drie subfasen. In de eerste fasen vertragen je hersengolven en dommel je langzaam in. Vanaf fase drie kom je terecht in de diepe slaap. Die zorgt voor het fysieke herstel van je lichaam. Die diepe slaap wordt ook slow-wave sleep genoemd. Het is de fase waarin je meestal moeilijker wakker wordt.

Na de NREM-slaap volgt de REM-slaap (Rapid Eye Movement). Die wordt gekenmerkt door snelle oogbewegingen, verhoogde hersenactiviteit en volledig ontspannen spieren. Je kan tijdens heel je slaapcyclus dromen, maar vooral tijdens de REM-slaap zijn je dromen heel levendig. Meestal word je na de REM-slaap (onbewust) kort wakker. Daarna begint de slaapcyclus opnieuw.

Een volledige slaapcyclus duurt zo’n negentig minuten. Gedurende een normale nachtrust doorloop je ongeveer vijf slaapcycli. Dat komt overeen met 7,5 uur.

De ideale slaapduur is voor iedereen anders. Gemiddeld heeft een volwassene acht uur slaap nodig. Sommige volwassenen hebben genoeg aan zes uur, anderen hebben dan weer meer slaap nodig.

Bij kinderen verschilt de slaapduur afhankelijk van de leeftijdsgroep. Een baby van 0 tot 3 maanden oud slaapt best 14 tot 17 uur per dag. Een peuter van 1 tot 2 jaar heeft meestal behoefte aan ongeveer 11 tot 14 uur slaap. Een kind tussen 6 en 12 jaar oud heeft gemiddeld ongeveer 9 tot 12 uur slaap nodig.

Diepe slaap of slow-wave sleep is heel belangrijk voor je gezondheid. Tijdens deze slaapfase krijgt je lichaam de kans om te herstellen en energie op te bouwen voor de nieuwe dag. Deze fase activeert bijvoorbeeld je immuunsysteem, bevordert de vorming van nieuwe cellen en helpt afvalstoffen in je brein afvoeren. De REM-slaap is dan weer belangrijk voor mentaal herstel, informatieverwerking en je geheugen.

Het aantal uur diepe slaap dat je nodig hebt per nacht varieert. Vanaf de tienerperiode maakt deze slaapfase zo’n 20 tot 25% uit van de totale slaaptijd. Naarmate je ouder wordt, neemt de hoeveelheid diepe slaap en REM-slaap af. Dat is de reden waarom je minder lang en minder vast slaapt als je ouder wordt.

Wil je vlot indommelen en de kwaliteit van je nachtrust verbeteren? Hou rekening met deze tips.

• Probeer een goede slaaphygiëne aan te houden. Zorg voor voldoende beweging overdag, vermijd cafeïne en alcohol voordat je gaat slapen, beperk je schermgebruik in de late uren en probeer altijd op hetzelfde moment te gaan slapen en op te staan.
• Zorg voor een gunstige slaapomgeving. Hou je slaapkamer donker en stil, en de kamertemperatuur tussen 16° en 20°C.
• Mediteer om je te helpen ontspannen en je geest te kalmeren. Door regelmatig te mediteren, kan je je stress leren loslaten en zo sneller in slaap vallen.

Eens een nachtje minder goed slapen heeft meestal geen ernstige gevolgen voor je dagelijks functioneren. Meer dan twee keer per week slecht slapen kan duiden op een slaapprobleem. Dan is het verstandig om dit te bespreken met je huisarts. Soms is een slaapziekte, zoals slaapapneu, de oorzaak van aanhoudende slaapproblemen.

Wanneer je slecht slaapt, ben je misschien geneigd om slaapmiddelen in te nemen. Toch ben je daar best voorzichtig mee. Deze medicijnen hebben vaak bijwerkingen en kunnen zeer verslavend zijn. Daarom mag je slaapmiddelen alleen gebruiken op advies van je huisarts.

Hier lees je meer over het gebruik van slaapmiddelen bij slapeloosheid.